Op 22 maart gaf ik een lezing over het thema ‘Waarheid en grenzen aan verdraagzaamheid’ in het kader van de lezingenreeks Denken in de Driehoek, georganiseerd door de culturele commissie van de Oud-Katholieke Kerk in Utrecht. Een korte versie van de lezing verscheen in het Nederlands Dagblad en is HIER te lezen.
De lezing is als geheel nu hier te downloaden:
door
Tags:
In deze lezing wordt uitgegaan van:
1. Er is één werkelijkheid.
2. De waarheid is een juiste afbeelding van de werkelijkheid.
3. De wet van de uitgesloten derde.
Uit deze drie aannames ontstaat een vals dilemma tussen waarheid en tolerantie. De lezing zit gevangen in dit valse dilemma.
Stel de aanname dat iemand overtuigt is van zijn eigen waarheid over die ene werkelijkheid (2 en 1). Dan volgt uit 3, dat andere waarheden vals zijn, Mensen die, onjuiste, valse zaken verkondigen verwerpt men dan: omdat de opvattingen van mensen geacht worden tot hun ego te behoren. Dat druist in tegen het menselijk gevoel. Dus betracht men dan "tolerantie" en maakt onderscheid tussen de iure en de facto en meer van dat soort abstracte rationalisaties.
Tenzij men gewoon zijn gevoel laat werken en Nietzsche begrijpt met zijn "god is dood" van de dolle man. En aanvoelt wat het wil zeggen dat de zon van de horizon is losgemaakt en we in alle richtingen vallen.
De uitgangspunten 1. 2. 3. zijn mijns inziens onjuist. Er is geen werkelijkheid, dus er zijn vele elkaar uitsluitende waarheden, die toch allemaal waar zijn. De wet van de uitgesloten derde is een verkeerde interpretatie van de filosofie van de presocraat Parmenides dat het westerse denken heeft vergiftigd met een verkeerde interpretatie van het zijnde: de ontologie.
Dat het anders kan bewijst het tolerante Hindoeïsme dat de wereld ziet als maya(sanscriet): illusie.
Volgens mij probeer ik in de lezing juist het simpele schema dat u hier schetst, voorbij te komen door de waarheid als een persoon te zien. U vervalt in het schema door te willen kiezen tussen een bestaande of niet bestaande werkelijkheid.
Ik houd het graag simpel, dat klopt. Ik ken uw taaleigen niet dus ik vraag me af wat u onder "persoon" verstaat. Ik neem aan dat het met 'persona', masker, te maken heeft. Als zodanig ben ik het met u eens, dat er vele maskers (=waarheden) zijn die er allemaal anders uitzien. En ook dat geen enkele waarheid echt waar is, het blijft een persona: masker. Maar het woord "persoon" wordt ook gebruikt voor een menselijk biologisch wezen met een bepaalde individualiteit.
De persoon is dus onecht, een versluiering waar de vele mythen en sprookjes over verhalen. (bijvoorbeeld Peer Gynt, Siddhartha) Derhalve zal iedereen die zich daarvan bewust is weten dat hij/zij zelf niet bestaat. (masker-achtig is) Er is dan geen spanningsveld tussen waarheid en tolerantie. Je relativeert je eigen overtuiging.
Ook mijn (Jan's) vaste overtuiging dat er geen werkelijkheid (Maya) is en ook geen zelf (anatta)(anatman) relativeer ik. Ik "wil" dat niet kiezen: ik heb dat al gekozen dat is mijn dogma. 🙂
Gegroet.
Geef een reactie